Hotline - Zalo
0358 427 596Công ty TNHH Rezkin Việt Nam
Hotline - Zalo
0358 427 596Gai cột sống là một trong những hệ quả tất yếu của quá trình thoái hóa tự nhiên theo tuổi tác, nhưng cũng có thể xuất hiện sớm ở người trẻ do các thói quen sinh hoạt và làm việc sai tư thế. Tình trạng này không chỉ gây đau nhức âm ỉ mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách. Vậy gai cột sống thực chất là gì? Bệnh có biểu hiện ra sao và phải xử lý thế nào? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết để bạn chủ động chăm sóc sức khỏe cột sống.
Cột sống đóng vai trò là trụ cột vững chắc của cơ thể, đồng thời bảo vệ tủy sống và hệ thống thần kinh trung ương, điều khiển các hoạt động vận động thông qua cơ, dây chằng và rễ thần kinh. Cấu trúc này gồm từ 33 đến 35 đốt sống, kéo dài từ vùng cổ xuống đến khu vực xương cụt. Khi bất kỳ bộ phận nào trong hệ thống này bị ảnh hưởng, cơ thể sẽ gặp phải cơn đau và nhiều tổn thương nghiêm trọng.
Gai cột sống, hay còn gọi là gai đốt sống (Osteophyte), là hiện tượng hình thành các phần xương nhỏ mọc thêm ở hai bên hoặc phía ngoài cột sống. Đây là hậu quả tự nhiên của quá trình lão hóa theo thời gian. Khi đĩa đệm dần mất nước và hao mòn, các dây chằng xung quanh cũng yếu dần và trở nên lỏng lẻo. Để bù đắp và giữ cho cột sống ổn định, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tạo ra các mấu xương nhỏ, lâu ngày phát triển thành gai cột sống.
Tình trạng này thường xảy ra ở những khu vực chịu áp lực lớn như đốt sống cổ và đốt sống thắt lưng. Mỗi vị trí xuất hiện gai sẽ mang những biểu hiện và mức độ ảnh hưởng khác nhau đến vận động và sức khỏe người bệnh. Đây cũng là một trong các biến chứng điển hình của bệnh thoái hóa cột sống mà nhiều người gặp phải khi tuổi tác tăng cao hoặc do lối sống không hợp lý.
Gai cột sống hình thành do nhiều yếu tố, chủ yếu liên quan đến việc sụn khớp và đĩa đệm phải chịu áp lực lâu dài, dẫn đến tổn thương, bào mòn và hình thành các phần xương mọc thêm bất thường. Những gai xương này có thể gây đau, làm hạn chế vận động và ảnh hưởng đến chất lượng sống.
Các nguyên nhân phổ biến gây gai cột sống gồm:
Đây là nguyên nhân hàng đầu. Khi tuổi tác tăng lên hoặc do vận động sai tư thế, sụn khớp và đĩa đệm dần bị hao mòn, nứt vỡ. Lúc này, cơ thể phản ứng bằng cách tích tụ canxi tại các vị trí tổn thương để bảo vệ khớp. Tuy nhiên, quá trình bồi đắp canxi diễn ra không đều, chỗ thiếu, chỗ thừa, dẫn đến sự hình thành các gai xương nhô ra quanh đốt sống.
Tình trạng viêm kéo dài khiến hai bề mặt khớp tiếp xúc và cọ xát trực tiếp với nhau, gây tổn thương bề mặt khớp. Để giảm ma sát và bảo vệ khớp, cơ thể lại sản sinh ra các gai xương ở vị trí tổn thương, lâu dần khiến khớp cột sống bị xơ hóa và biến dạng.
Ngoài quá trình thoái hóa và viêm, việc lắng đọng canxi không đúng vị trí ở vùng quanh đốt sống cũng góp phần hình thành gai xương. Những phần canxi dư thừa này tích tụ ở các dây chằng, sụn khớp hoặc quanh thân đốt sống, theo thời gian sẽ phát triển thành các gai xương nhỏ.
Đóng vai trò không nhỏ trong việc hình thành gai cột sống. Một số người sinh ra đã mang yếu tố di truyền khiến đĩa đệm và cấu trúc cột sống yếu hơn bình thường, dễ bị tổn thương và phát triển gai xương sớm. Thực tế cho thấy, nếu trong gia đình có nhiều người bị gai cột sống hoặc các bệnh lý xương khớp, nguy cơ mắc bệnh ở thế hệ sau sẽ cao hơn.
Bên cạnh đó, các chấn thương cột sống trong sinh hoạt, lao động hoặc do tai nạn cũng làm tăng nguy cơ hình thành gai xương. Khi cột sống bị tổn thương, cơ thể sẽ tự điều chỉnh và sửa chữa khu vực này. Tuy nhiên, quá trình phục hồi tự nhiên đó có thể kích thích sự phát triển bất thường của mô xương mới, hình thành các gai nhỏ ở vị trí tổn thương để ổn định cột sống, từ đó gây nên tình trạng gai xương.
Dấu hiệu của bệnh gai cột sống thường biểu hiện rõ nhất qua các cơn đau và cảm giác khó chịu tại các vị trí như cổ, lưng, đặc biệt rõ khi người bệnh vận động hoặc thay đổi tư thế. Tùy vào vị trí gai xương, các triệu chứng sẽ khác nhau:
– Gai cột sống thắt lưng, người bệnh thường cảm thấy đau ở vùng thắt lưng, cơn đau có thể lan xuống vùng háng và chân. Đặc biệt, những cơn đau này kéo dài trên 6 tuần và tăng nặng khi ngồi lâu, cúi người, xoay người hoặc vận động mạnh. Một số trường hợp nặng có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát đại tiểu tiện và mất thăng bằng khi di chuyển, cơ thể có xu hướng cúi về trước hoặc ngả ra sau.
– Gai cột sống cổ, bệnh nhân dễ gặp tình trạng đau âm ỉ vùng cổ, cơn đau tăng khi vận động mạnh, khi thời tiết thay đổi hoặc làm việc lâu một tư thế. Ngoài ra, người bệnh có thể bị tê bì, nhức mỏi vùng vai gáy, bả vai, kèm theo cảm giác cứng cổ, khó quay đầu sang hai bên. Ở một số trường hợp, đau có thể lan lên đỉnh đầu, kèm theo triệu chứng chóng mặt, buồn nôn và mệt mỏi kéo dài.
Gai cột sống là bệnh lý xương khớp phổ biến, thường xuất hiện ở những đối tượng sau:
– Khi tuổi tác cao, quá trình lão hóa tự nhiên và sự lắng đọng canxi ở cột sống diễn ra mạnh mẽ, làm tăng khả năng hình thành gai xương.
– Những người thường xuyên khuân vác, bê đồ nặng hoặc làm việc tay chân vất vả khiến cột sống chịu áp lực liên tục, lâu dần dễ phát sinh tổn thương và gai cột sống.
– Thường xuyên ngồi sai tư thế, đứng lâu, nằm nghiêng vẹo hoặc cúi gập người.
– Tai nạn, té ngã hay va chạm mạnh có thể làm tổn thương các đốt sống, dẫn đến nguy cơ phát triển gai xương về sau.
– Việc thường xuyên sử dụng thuốc lá, đồ uống có cồn và các chất kích thích làm suy giảm sức khỏe xương khớp, thúc đẩy quá trình lão hóa cột sống sớm.
– Viêm khớp kéo dài khiến các khớp và đĩa đệm dễ bị bào mòn, gây biến dạng và hình thành gai xương.
– Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực trực tiếp lên cột sống, tăng nguy cơ tổn thương và xuất hiện gai xương tại các đốt sống chịu tải trọng nhiều như cổ, lưng và thắt lưng.
Gai cột sống là một bệnh lý xương khớp tiềm ẩn nhiều rủi ro, không chỉ gây đau nhức khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, khả năng vận động và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh có thể để lại những biến chứng nguy hiểm, thậm chí gây tàn phế.
Việc không can thiệp kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm:
– Thay đổi huyết áp: Do ảnh hưởng đến hệ thần kinh thực vật, người bệnh có thể gặp tình trạng huyết áp không ổn định, dễ dẫn đến rối loạn nhịp tim hoặc rối loạn hô hấp.
– Thoát vị đĩa đệm: Khi gai xương và đốt sống chèn ép lên dây thần kinh trong thời gian dài, đĩa đệm sẽ bị tổn thương, thoái hóa và dễ dẫn đến thoát vị, gây đau dữ dội và mất vận động.
– Rối loạn tiền đình: Thường gặp ở bệnh nhân gai cột sống cổ. Việc lưu thông máu lên não bị cản trở gây chóng mặt, mất thăng bằng, ù tai, suy giảm trí nhớ và giảm khả năng tập trung.
– Bại liệt, mất khả năng vận động: Đây là biến chứng nặng nhất, xảy ra khi hệ thống dây thần kinh bị tổn thương lâu ngày, mất chức năng truyền tín hiệu vận động, khiến người bệnh mất dần khả năng điều khiển tay chân, dẫn đến bại liệt.
Dù không trực tiếp đe dọa đến tính mạng, nhưng gai cột sống là bệnh lý mãn tính khó điều trị dứt điểm. Mục tiêu của các phương pháp điều trị hiện nay chủ yếu là kiểm soát triệu chứng, giảm đau và ngăn ngừa biến chứng, giúp người bệnh duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Nếu bệnh chưa gây đau nhức hoặc ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt, người bệnh không nhất thiết phải điều trị bằng thuốc. Các phương pháp điều trị không dùng thuốc được ưu tiên khi có triệu chứng xuất hiện hoặc khi bệnh tiến triển nặng gây biến chứng.
Một số phương pháp hỗ trợ thường được áp dụng gồm:
– Vật lý trị liệu: Sử dụng các biện pháp như chiếu hồng ngoại, sóng ngắn, điện xung, kéo giãn cột sống giúp giảm đau, giảm co cứng cơ và cải thiện tuần hoàn vùng cột sống.
– Xoa bóp, massage: Giúp thư giãn các nhóm cơ bị căng cứng, cải thiện tuần hoàn máu và giảm cảm giác đau nhức.
– Các bài tập phục hồi chức năng: Những bài tập nhẹ nhàng, phù hợp với từng vị trí bị gai cột sống giúp tăng cường độ dẻo dai cho hệ cơ xương khớp, làm chậm quá trình thoái hóa và hỗ trợ cải thiện khả năng vận động.
– Dùng đai lưng cột sống: Đeo đai hỗ trợ giúp cố định cột sống, giảm áp lực lên các vùng tổn thương và hạn chế cơn đau khi vận động, đồng thời ngăn ngừa tình trạng bệnh diễn tiến nặng hơn.
Trong trường hợp gai cột sống gây đau nhức ảnh hưởng đến sinh hoạt, người bệnh sẽ được chỉ định nghỉ ngơi kết hợp sử dụng thuốc giảm đau và thuốc giãn cơ.
Một vài loại thuốc thường được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ là:
– Thuốc giảm đau, chống viêm không steroid (NSAIDs): như ibuprofen, naproxen giúp giảm đau lưng, đau cổ và các cơn đau do gai cột sống.
– Thuốc giảm đau khác: như acetaminophen hoặc tramadol, được sử dụng khi người bệnh không đáp ứng tốt với NSAIDs hoặc có chống chỉ định.
– Thuốc giãn cơ: như cyclobenzaprine và tizanidine, có tác dụng làm giảm co thắt cơ do gai xương gây chèn ép hoặc ảnh hưởng đến cơ cạnh cột sống.
Bên cạnh việc dùng thuốc, người bệnh nên kết hợp các phương pháp hỗ trợ như châm cứu, vật lý trị liệu, thực hiện các bài tập phục hồi nhẹ nhàng và duy trì lối sống lành mạnh:
– Không sử dụng thuốc lá và giảm thiểu việc uống rượu bia.
– Ăn uống khoa học, bổ sung canxi, vitamin D, nhiều rau xanh.
– Tránh mang vác nặng, hạn chế đi lại nhiều khi đau, nằm ngủ với nệm cứng và gối chuyên dụng cho người bệnh cột sống.
Phẫu thuật chỉ được cân nhắc khi các phương pháp điều trị nội khoa không còn hiệu quả, hoặc khi bệnh tiến triển nặng gây chèn ép tủy sống, hẹp ống sống hay chèn ép rễ thần kinh với biểu hiện:
– Tình trạng chân tay bị tê cứng, giảm hoặc mất cảm giác.
– Yếu cơ, khó vận động.
– Rối loạn đại tiểu tiện.
Phẫu thuật giúp loại bỏ phần gai xương, giải phóng chèn ép nhưng không thể điều trị triệt để. Gai xương vẫn có thể mọc trở lại, do đó người bệnh cần duy trì chế độ sinh hoạt điều độ, tập luyện hợp lý và tái khám định kỳ để kiểm soát tốt tình trạng bệnh, phòng ngừa tái phát và biến chứng nguy hiểm.
>> Có thể bạn bỏ lỡ: Bật mí những tác dụng của đai lưng cột sống
Như vậy, gai cột sống là hệ quả của quá trình thoái hóa tự nhiên hoặc các yếu tố tác động từ lối sống, công việc và thói quen hàng ngày. Bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh nhận biết sớm và điều trị đúng cách. Đừng quên theo dõi website Haruco để cập nhật thêm nhiều kiến thức sức khỏe hữu ích và lựa chọn các sản phẩm hỗ trợ chăm sóc cột sống chất lượng, an toàn cho bản thân và gia đình.
