Cách phòng tránh tật cong vẹo cột sống: Những điều nên biết

Tật cong vẹo cột sống đang ngày càng phổ biến, đặc biệt ở học sinh, người làm việc văn phòng hay người cao tuổi. Nếu không được phát hiện và điều chỉnh sớm, tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến dáng vóc mà còn tiềm ẩn nhiều hệ lụy cho sức khỏe. Chúng ta cần làm gì để phòng ngừa một cách tốt nhất? Bài viết dưới đây sẽ tìm hiểu về các cách phòng tránh tật cong vẹo cột sống đơn giản nhưng hiệu quả mà ai cũng nên biết.

1. Tự kiểm tra cột sống cong vẹo với 4 cách 

Tật vẹo cột sống hoàn toàn có thể cải thiện tới 90% nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng phương pháp. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp lại bỏ lỡ “thời điểm vàng” này do các dấu hiệu ban đầu thường không rõ ràng. Chỉ khi tình trạng tiến triển nặng, gây lệch vai, gù lưng hoặc ảnh hưởng đến dáng đi và sức khỏe tổng thể, người bệnh mới đi khám – lúc này việc điều trị sẽ trở nên khó khăn và tốn kém hơn.

Để sớm phát hiện nguy cơ cong vẹo cột sống, bạn có thể thực hiện 4 cách kiểm tra đơn giản dưới đây ngay tại nhà:

Bài kiểm tra cúi gập người

Đây là cách phổ biến thường được sử dụng để tầm soát vẹo cột sống ở học sinh.
Cách thực hiện:

– Đứng thăng bằng, chân dang nhẹ bằng độ rộng của vai.

– Từ từ cúi gập người xuống sao cho hai tay chạm mũi chân, đầu và cổ thả lỏng.

– Người hỗ trợ sẽ quan sát phần lưng, xương sườn và hông từ phía sau. Nếu có dấu hiệu bên lưng bị nhô cao hơn hoặc mất cân xứng giữa hai bên, rất có thể là dấu hiệu sớm của vẹo cột sống.

Đứng thẳng và quan sát tư thế

– Hãy đứng thẳng, thả lỏng toàn thân và nhờ người khác quan sát từ phía trước, sau và hai bên hông.

– Nếu thấy vai lệch, lưng cong không đều, hoặc xương chậu nghiêng thì đó là dấu hiệu nghi ngờ lệch trục cột sống.

Kiểm tra độ cân xứng khi mặc quần áo

– Một dấu hiệu dễ nhận biết khác là khi mặc quần áo, bạn thấy tay áo hai bên không bằng nhau, quần bị lệch, hay phần áo trễ vai một bên.

– Những dấu hiệu tưởng như nhỏ nhặt này cũng có thể phản ánh sự mất cân bằng ở vùng vai hoặc cột sống.

Quan sát dáng đi hàng ngày

– Bước đi không đều, nghiêng người về một bên, chân cao chân thấp, hoặc dáng đi lạch bạch… cũng có thể là tín hiệu cho thấy trục cột sống đang bị lệch.

– Nếu thấy mình thường xuyên đi không vững, nhanh mỏi hoặc có xu hướng nghiêng người, bạn nên đến cơ sở y tế để kiểm tra.

2. Vẹo cột sống ảnh hưởng đến sức khoẻ như thế nào?

Tật vẹo cột sống tuy không phải là một căn bệnh nguy hiểm tức thời, nhưng nếu chủ quan và không điều trị kịp thời, nó có thể để lại nhiều hệ lụy về lâu dài, đặc biệt là ảnh hưởng tiêu cực đến ngoại hình, khả năng vận động và các chức năng nội tạng.

Mất cân bằng cơ thể, gây cản trở vận động

Cột sống đóng vai trò nền tảng trong việc giữ vững và nâng đỡ toàn bộ cơ thể. Khi bị cong vẹo, trục đối xứng của cơ thể bị phá vỡ, khiến người bệnh không thể đứng hoặc đi thẳng như bình thường. Thay vào đó, cơ thể sẽ nghiêng sang một bên, cúi gập hoặc vặn vẹo, ảnh hưởng đến dáng đi, gây mất thăng bằng và cản trở sinh hoạt hàng ngày như mang vác, ngồi lâu, leo cầu thang,…

Gây biến đổi vóc dáng, ảnh hưởng đến tâm lý

Một trong những hậu quả dễ thấy nhất của vẹo cột sống là dáng người trở nên cong queo, lệch vai, lệch hông hoặc gù lưng. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn gây tâm lý tự ti, đặc biệt là ở trẻ em và người trẻ tuổi – nhóm thường chịu nhiều áp lực từ ngoại hình trong giao tiếp xã hội.

Tác động đến các cơ quan bên trong cơ thể

Khi cột sống bị vẹo, các cơ và dây chằng xung quanh cũng bị co kéo theo, từ đó tạo áp lực lên các cơ quan quan trọng như tim, phổi, xương chậu. Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể bị khó thở, giảm dung tích phổi, rối loạn tuần hoàn máu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp và tuần hoàn.

>> Có thể bạn bỏ lỡ: Võng lưng là gì? Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

3. Chi tiết cách phòng tránh tật cong vẹo cột sống

Vẹo cột sống là tình trạng phổ biến có thể xuất hiện ở nhiều độ tuổi, từ học sinh đến người cao tuổi. Dưới đây là những cách hiệu quả giúp bạn chủ động phòng tránh và bảo vệ sức khỏe cột sống lâu dài:

Củng cố độ bền cho nhóm cơ hỗ trợ cột sống

Một trong những yếu tố quan trọng để ngăn ngừa cong vẹo cột sống là duy trì sự dẻo dai và khỏe mạnh của nhóm cơ xung quanh cột sống – đặc biệt là vùng thắt lưng, cổ và ngực.

– Tập luyện thể thao đều đặn như bơi lội, cầu lông, bóng chuyền sẽ giúp cải thiện độ săn chắc của cơ, đồng thời hỗ trợ duy trì trục cột sống ổn định.

– Thực hiện các bài tập giãn cơ lưng hoặc yoga, pilates phù hợp với thể trạng, nhất là với người trung niên, người có nguy cơ thoái hóa.

– Nếu không thể vận động nhiều, người bệnh có thể lựa chọn hình thức vật lý trị liệu hoặc thủy trị liệu dưới sự hướng dẫn của chuyên gia – giúp giảm đau và cải thiện độ linh hoạt vùng lưng một cách an toàn.

Tạo lập thói quen sinh hoạt đúng cách

Thói quen hàng ngày đóng vai trò then chốt trong việc phòng ngừa cong vẹo cột sống. 

– Ngồi học và làm việc đúng tư thế: Giữ lưng thẳng, vai cân bằng, không gù lưng hay ngả người ra phía trước.

– Tránh mang vác vật nặng, đặc biệt là mang một bên vai trong thời gian dài.

– Không ngồi hoặc đứng quá lâu ở một tư thế – nên thay đổi tư thế sau mỗi 30–45 phút.

– Phụ nữ nên hạn chế đi giày cao gót thường xuyên, vì điều này có thể làm thay đổi trục xương sống.

– Tránh những động tác đột ngột gây chấn thương vùng cột sống như uốn cong hoặc vặn người quá mức.

Chế độ ăn hỗ trợ sức khỏe xương khớp toàn diện

Dinh dưỡng đóng vai trò không thể thiếu trong việc duy trì mật độ xương và sức khỏe cột sống. Chế độ ăn khoa học nên đáp ứng các tiêu chí sau:

– Cung cấp đầy đủ canxi, vitamin D, magie, kẽm qua các thực phẩm như: sữa, phô mai, hạnh nhân, đậu phụ, cá hồi, cải xoăn, rau bina,…

– Bổ sung thực phẩm giàu chất nhờn tự nhiên như đậu bắp, cá béo để hỗ trợ bôi trơn khớp.

– Tắm nắng sớm mỗi ngày từ 15–20 phút giúp tổng hợp vitamin D tự nhiên, giúp xương chắc khỏe hơn.

Tư thế đúng giúp học sinh tránh cong vẹo cột sống

Học sinh là đối tượng dễ bị cong vẹo cột sống do tư thế ngồi học sai, mang cặp nặng hoặc phát triển cơ xương chưa hoàn chỉnh. Cần áp dụng các biện pháp sau để bảo vệ trẻ:

– Cần lựa chọn bàn ghế học tập có kích thước tương xứng với vóc dáng của trẻ. Tư thế ngồi đúng: lưng thẳng, hai chân chạm sàn, đầu hơi cúi, tay đặt thoải mái trên bàn.

– Không để trẻ mang balo nặng quá 15% trọng lượng cơ thể, nên sử dụng loại balo đeo hai vai, tránh đeo lệch một bên.

– Khám sức khỏe học đường định kỳ, đặc biệt là kiểm tra cột sống để phát hiện sớm bất thường và can thiệp kịp thời.      

Đeo đai hỗ trợ điều chỉnh cột sống cong vẹo

Bên cạnh việc luyện tập thể thao, giữ đúng tư thế trong sinh hoạt và làm việc, sử dụng đai lưng cột sống được xem là một trong những phương pháp hỗ trợ hiệu quả trong việc điều chỉnh tư thế, phòng ngừa và cải thiện tình trạng lệch trục cột sống.

Đai có tác dụng giữ thẳng vai và lưng, định hình cột sống đúng tư thế trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt phù hợp với học sinh, nhân viên văn phòng hoặc những người thường xuyên ngồi lâu, ngồi sai tư thế. Việc sử dụng đai đúng cách còn giúp giảm áp lực lên cơ lưng, hạn chế đau nhức vai gáy, đồng thời hỗ trợ điều trị các trường hợp vẹo cột sống mức độ nhẹ. Tuy nhiên, người dùng cần lưu ý lựa chọn đúng kích cỡ, không đeo quá chặt hoặc quá lâu trong ngày để tránh làm yếu cơ lưng do phụ thuộc. Tốt nhất nên kết hợp việc đeo đai với các bài tập tăng cường sức mạnh cơ lưng, tư thế ngồi đúng và thói quen sinh hoạt lành mạnh.

Không đợi đến khi cơ thể xuất hiện những cơn đau hay biến dạng mới quan tâm đến cột sống. Việc chủ động dùng cách phòng tránh tật cong vẹo cột sống sẽ giúp bạn hạn chế tối đa rủi ro, đặc biệt là với trẻ em và người lớn tuổi. Cùng Haruco nâng cao ý thức chăm sóc cột sống để sống khỏe mỗi ngày, từ dáng đi đến chất lượng cuộc sống.